Οσα πρέπει να ξέρετε για το Πευκοχώρι

 

Το Πευκοχώρι ή αλλιώς Καψόχωρα, είναι ένα μεγάλο χωριό που βρίσκεται στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής, δηλαδή στο πρώτο πόδι. Απέχει από τη Θεσσαλονίκη 105 χλμ. και θα το συναντήσετε στον νοτιοανατολικό τμήμα της χερσονήσου της Κασσάνδρας.

Στο Πευκοχώρι θα βρείτε οργανωμένες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, πολυτελείς βίλες, αλλά και ενοικιαζόμενα δωμάτια. 

Το Πευκοχώρι πεζοδρομείται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Οι δρόμοι κάτω από τον κεντρικό δρόμο που διασχίζει το χωριό μέχρι και την παραλία γίνονται πεζόδρομοι δίνοντας την ευκαιρία στους επισκέπτες να απολαύσουν τη βόλτα τους στον παραλιακό δρόμο και στα στενά του χωριού με τα μαγαζιά. 

Επίσης στο Πευκοχώρι θα βρείτε μηχάνημα ανάληψης χρημάτων ATM, ταχυδρομείο, Internet Café, μ

εγάλα Super Market, ιδιωτικό ιατρείο και οδοντιατρείο αλλά και αγροτικό ιατρείο.

Επίσης στο παλιό χωριό θα βρείτε  τα τυπικά Χαλκιδικιώτικα σοκάκια που όλα καταλήγουν στην όμορφη και άνετη διαμορφωμένη πλατεία του, εκεί θα βρείτε εστιατόρια, καταστήματα διαφόρων ειδών, εκεί θα συναντήσετε κατοίκους που θα σας προσφέρουν την παραδοσιακή Χαλκιδικιώτικη φιλοξενία. Διασχίζοντας τα σοκάκια του χωριού θα δείτε τους πανέμορφους κήπους των σπιτιών με τις ανθισμένες λεμονιές (χαρακτηριστικό του χωριού), τα ανθισμένα γιασεμιά και τη μεγάλη ποικιλία τριανταφυλλιών. 

Το Πευκοχώρι εκτός από την πανέμορφη αμμώδη παραλία που έχει εντός του οικισμού, βρίσκεται κοντά σε εξαιρετικές παραλίες που αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες της Χαλκιδικής. Δεν είναι άλλες από τον εξωτικό Γλαρόκαβο με τη λιμνοθάλασσά του που απέχει 3 χλμ. από το κέντρο του χωριού, αλλά και οι πασίγνωστη στο νεανικό κοινό παραλία Χρουσώ και Ξενία στο Παλιούρι με τα Beach Bar Ναυαγό και Κουρσάρο σε απόσταση 7 χλμ. από το Πευκοχώρι.

Φωτογραφία στα τέλη της δεκαετίας του 80

Ιστορικά Στοιχείαγια το Πευκοχώρι (Καψόχωρα)

Αναζητώντας ιστορικά στοιχεία για το Πευκοχώρι της Κασσάνδρας, προκειμένου να συνθέσω το παρόν σημείωμα, διαπίστωσα με έκπληξη ότι, τόσο στην ελληνική, όσο και στην ξένη επιστημονική βιβλιογραφία, δεν υπάρχει κάτι σχετικό. Ακόμη και ο αειθαλής καθηγητής μας κύριος Παναγιώτης Στάμος, στο περί Κασσάνδρας πολύτιμο πόνημά του, δεν αναφέρεται στο αναμφισβητήτως υπάρχον εν Κασσάνδρα και τουριστικώς πολυζήτητο Πευκοχώρι. Την απάντηση εν τέλει την βρήκα στο, χρήσιμο για τον μελετητή τής ιστορικής τοπογραφίας της τουρκοκρατούμενης Χαλκιδικής, συλλογικό σύγγραμμα «Paysages de Macedoine» (Παρίσι, 1986) : Πευκοχώρι = Καψόχωρα.

Η παράδοση, καταγεγραμμένη ήδη από το 1869, μνημονεύει την αλλαγή του ονόματος του χωριού σε Καψόχωρα μετά την πυρπόληση του το 1805, χωρίς να διασώζει το παλαιότερο όνομα. Πιστεύω ότι και το προ του 1805 άνομα δεν ήταν Πευκοχώρι, διότι τότε τα πεύκα στην Κασσάνδρα ήσαν πολύ λιγότερα, ονομάζονταν συνηθέστατα «τσιάμια» ή «πιτσάκια», ο δε κόσμος της εποχής είχε έμφυτο σεβασμό στην ιστορία του. Η λογική λέει ότι τα πεύκα δεν συνθέτουν χωριό, ο δε έμφυτος σεβασμός προς την Ιστορία δεν θα άφηνε, π.χ. τούς Συκιώτες, ούτε να διανοηθούν να αλλάξουν το άνομα του χωριού τους, ακόμα και αν τους έδιναν τα χίλια καλά του κόσμου.

Θεωρώντας την μετονομασία ενδεικτική του γεγονότος ότι oι Καψοχωρίτες επιθυμούν, για λόγους τους οποίους αυτοί γνωρίζουν, κάποιου είδους αποκοπή από το παρελθόν τους, αναγκάζομαι να υπηρετήσω την επιθυμία τους και αποφεύγω να αναφερθώ σ’ αυτό. Δηλώνω όμως ότι, εάν δεν ήμουν Νικητιανός, ευχαρίστως θα γινόμουν Καψοχωρίτης μετά τα όσα έμαθα περί τής Ιστορικής Καψόχωρας, προετοιμαζόμενος για το ανά χείρας σημείωμα το οποίο θα περιορισθεί σε πληροφορίες για περιοχές εκτός του χωριού.

Το μεγάλο έλος του Γλαρόκαβου, πρόβλημα της περιοχής για πολλούς αιώνες, φαίνεται ότι κατά τούς χρόνους της ρωμαιοκρατίας είχε πολύ διαφορετική μορφή. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η στάθμη της θάλασσας ήταν τότε περί τα δύο μέτρα χαμηλότερη, θα πρέπει να υποθέσουμε ότι το έλος ήταν πολύ περιορισμένο και κατελάμβανε μόνον ένα τμήμα τού σημερινού λιμανιού. Στον βορειοδυτικό τομέα του λιμανιού, δηλαδή εκεί όπου σήμερα δένουν τα ψαροκάικα, υπήρχαν τα (μη διακρινόμενα επιφανειακώς) ερείπια ενός αξιόλογου οικισμού της ρωμαιοκρατίας, τα όποια καταστράφηκαν κατά τα 3/4 (τουλάχιστον), όταν γίνονταν oι εκσκαφές για την διαμόρφωση τού λιμανιού.

Αγνοούμε κάθε Ιστορικό στοιχείο για τον οικισμό του Γλαρόκαβου. Άλλωστε νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά πού γράφεται κάτι γι’ αυτόν. Περί τα τέλη του περασμένου αιώνος βρέθηκε, κάπου εκεί, ένας σημαντικός θησαυρός χρυσών νομισμάτων του βασιλέως της Θράκης Λυσιμάχου, η ανάμνηση των οποίων είναι ζωντανή στην περιοχή μετά από εκατό και πλέον χρόνια. Η απόκρυψη των νομισμάτων αυτών ίσως να σημαίνει ότι κατά τον 3ον αιώνα π.Χ. υπήρχε ήδη στην περιοχή κάποιος οικισμός ο οποίος συνέχισε να ζει και κατά την ρωμαιοκρατία.

Η θέση του οικισμού στην αμμώδη λωρίδα μεταξύ έλους και θαλάσσης, προϋποθέτει κάποια ουσιαστική σχέση και με τα δύο. Η μόνη σχέση την οποία μπορούμε να σκεφθούμε, συνδυάζοντας μάλιστα την περίπτωση με τό παρόμοιο παράδειγμα που διερεύνησα ανασκαφικώς στο Γεράνι των Αγροτικών Φυλακών, είναι το να λειτουργούσαν και εδώ συστηματικώς αλυκές. Σ’ αυτή την περίπτωση η ύπαρξη του οικισμού αποσκοπούσε, κυρίως, στην εξυπηρέτηση των λειτουργικών αναγκών της αλυκής.

Ό οικισμός, του οποίου αγνοούμε και το όνομα, επεβίωσε και κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο. Μία από τις εκκλησίες του οικισμού βρίσκεται ερειπωμένη κάτω από το σημερινό εξωκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής. Βρισκόταν έξω από τα βορειοδυτικά όρια του οικισμού και δεν πρέπει να αποτελούσε τον κεντρικό ναό του. Από τα λίγα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη πού διακρίνονται, φαίνεται να πρόκειται για παλαιοχριστιανική βασιλική κτισμένη περί τα τέλη του 5ου αιώνα. Με βάση την κεραμική που φαίνεται στην περιοχή του οικισμού, μπορούμε να πούμε ότι σταμάτησε να ζει περί τα μέσα του 6ου αιώνα, δηλαδή στον καιρό που καταστράφηκε η περιφανής Κασσάνδρεια.

Παράλληλα με τον οικισμό του Γλαρόκαβου υπήρχε και ένα πλήθος διεσπαρμένων μικροεγκαταστάσεων της ίδιας περιόδου, στους γοητευτικούς και, εν πολλοίς, πευκόφυτους προς νότο λόφους. Η διασπορά αυτή είναι ενδεικτική τοΥ αισθήματος ασφάλειας που κατείχε τους υπηκόους της Ρώμης τότε, όταν η «Pax Romana» (= ρωμαϊκή ειρήνη) ήταν βασικό γνώρισμα του κράτους. Το βασικό όμως οικονομικό και, προφανώς, διοικητικό κέντρο της περιοχής ήταν ο πλούσιος οικισμός στην γειτονική Χρούσω του Παλιουρίου, αντικείμενο που ξεφεύγει από τα όρια του σημειώματός μας.

Μετά από σιωπή πολλών αιώνων, οι σαφείς πληροφορίες για την περιοχή ξαναρχίζουν μόλις κατά την δεκαετία του 1590, όταν είναι οργανωμένο πλέον το μεγάλο μετόχι «Άντερ» της μονής Ιβήρων. Αυτή την φορά η Μονή το απέκτησε με «ταπί» από τον γνωστό στην Ιστορία της Κασσάνδρας Γαζανφέρ Αγά, περί το 1591. Σύμφωνα με το «χοτζέτι» (= τίτλος Ιδιοκτησίας) του 1596, το σημερινό έλος λειτουργούσε ως αλυκή. Θεωρώ πιθανόν ότι το Άντερ σχετίζεται με το αναφερόμενο στις πηγές μετόχι «Γεράνη (ή)», το οποίο κατείχε η Μονή στην Κασσάνδρα ήδη το 1047 (αν μη από το 980) και το διατήρησε τουλάχιστον μέχρι το 1079 (αν μη μέχρι το 1101), όταν μνημονεύεται «μετά του ναού αυτού» (πιθανώς του Αγίου Ανδρέου).

Το μετόχι, με το δυσερμήνευτο όνομα «Άντερ», απαλλοτριώθηκε προπολεμικώς και από τα κτήρια του διακρίνεται σήμερα μόνον ό μισογκρεμισμένος ανεμόμυλος.

ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ :

Ιωακείμ Παπάγγελλος

Οικονομολόγος-Αρχαιολόγος (10η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων)

Kασσάνδρα

Περιοδική Έκδοση Πολιτιστικού Συλλόγου Κασσανδρινών Θεσσαλονίκης

ΕΡΕΥΝΑ & ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ-ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ

Βαγγέλης Κατσαρίνης